MUSLIM (ISLAM) BIAKNA TANGTHU (Zomi Language)




 MUSLIM (ISLAM) BIAKNA TANGTHU

Mohammah minpi pen Muḥammad ibn ʿAbdullāh  hi in 570 kum in Mecca, Hejaz, Arabia gam (tu laitak Saudi Arabia) ah piang hi. Kum 25 a phak in Khadija tawh kiteng hi.  Tua hun lai in Mohammad mipih Arab mite in pasian tampi bia uh a; Al-lat, Al-Uzza akipan milim tampi bia uhhi. Muhammad pianna Mecca khuapi pen Arab pasian biakna munpi (Kaaba) leh Aksi kia (black meteorite) omna mun hi in sisan tawh pasian biakna tau om hi.

 Mohammad pen 610 kum in kum 40 pha ta a, tua a kipanin Pasian thu ngaihsun in sehnel gam sung a leihawm sung khat ah amah bekin tuam om hi. Tua cave sungah a omlaitak in vantung mi Gabriel in a ma kiangah thu tampi gen a, tua panin kha in ompih in milim biakna leh pasian tampi biakna panin Pasian khat bek bia dingin thu gen dingin kisawl a, hangsan takin tangko dingin a zi in thapia hi. Tua ciangin Muhammad in vanzuakna market leh khua sungah tangko na nei kawikawi a, kum thum sung a gen ciangin mi 40 in a thu zui pan uhhi. Muhammad in Arab mite in kilemna leh khamuanna, numeite leh mizawngte in nuntakna hoihzaw a muh theihna dingin thugen kawikawi hi. Mecca khua mite kiangah biakna thu a gen ciangin mi tampi in sang theilo uh a, a nuntakna nangawn adingin lauhuai hi. 

Mecca khua ah Muhammad thuhilhna leh a um mite in bawlsiatna a thuak laitak in Yithrab khua ah zong buaina leh haksatna tampi piang hi. Yithrab khua makaite in Muhammad kiangah amau kiangah a khua sung haksatna uh tawh kisai in huhna ngen uh a, Muhammad in Allah Pasian khatbek ka bia hi, tua thu ka gen theih ding leh bek kong pai ding hi ci hi. Yithrab khua mite in biakna thu ah a ut loh uh hangin muang mahmah uh ahihmanin kilemna bawl uhhi. Tua ciangin Muhammad leh a nungzui mi pawlkhat te tawh a zi in a sihsan zawh a kum nihna kum July 16,622 in Mecca khua panin Yithrab khua ah pem uhhi. Yithrab khua ah a pem a kipanin Islam biakna kipan a, Islamic Calendar kum khatna a kipatna hi in Hegira ki ci hi. Yithrab khua pi pen tuhun ciangin Medina khua ki ci in kamsang khuapi a cihna ahihi. 


Medina khua ah Muhammad in biakna leh gam ukna ah makaipi sem in Medina khua leh a kim a pam ah mi tampi te in Muhammad upna Islam biakna zui uhhi. 629 December kha in Muslim galkap 10000 te tawh a pianna Mecca khuapi sim in zo uhhi. Muhammad in kum 2 sungin Arab gam sungah gualzawhna ngah in galkap tampi nei in Islam biakna tha hat mahmah hi. Muhammad pen kum 62 a phak, 8 June 632 in Medina, Hejaz, Arabia (Saudi Arabia) ah ci na in si hi. 

Rom kumpi te uk sungin Jews mi te in haksatna tampi thuak uh ahihmanin Rom te uklohna Arab gam sungah Jew mite tampi galtai uhhi. Arab gam sungah Jew mite teng uh a, khua thak tampi sat in Islam biakna kipatna khua Yathrib zong Jew mite khuasat ahihi. Yathrib khua pen tuhun ciangin Medina khua ki ci in Islam biakna khuapi siangtho ah a lianpen Mecca khuapi zom hipah hi. 

Arab gamah Jew mite in a biakna mah uh zom suak uh a, Arab mi a tamzaw in Judaism upna zui uhhi cih French mi Ernest Renan in gen hi. 

Arab gamah Jewish mite in Pasian khat bek bia uh a, Christian pawlkhat te in Trinity a up uh pen Muhammad in sang thei vet lo in a nungta Pasian khat bek om hi cih um hi. Pasian khat bek om hi cih a umlo te nakpi takin gawt ding ahihi,ci in Islam laibu sungah kigelh hi. (Quran, Sura 5:71-73). Muhammad in Judaism upna tampi sangthei hi. (Jews and Arab by S.D. Goiten). Islam te laibu Quran sungah Moses min 100 val kigelh a, kamsang 28 a gente lakah mi 19 te pen Israel te ahihi. 

Mohammed in Arab mite pen Abraham in Egypt mi Hagar tawh a ta Ismael suanlehkhakte hi uh a, kum tampi a paikhit manin Abraham suanlehkhakte a hihna leh Pasian khatbek a biate a hihna a thei zo nawnlo uh ahihi, ci hi. Amau te a sam kik dingin Pasian in kei hong sawl hi ci hi. 

  Mohammed hilh Islam thuletpi (5) te;

1) Pasian khat bek upna (Allah lo Pasian dang omlo)

2) Nikhat in 5 vei thungen,

3) Piakkhiatna (2.5℅),

4) Haj-Mecca ah nuntak sung khatvei teitei zin,

5) Kum khat in kha khat sung Ramadan antan thunget (Amau calendar ah kha kua na, khuavak pan khuazin ciang)

Quran: Islam laibu siangtho pen Quran ci uh a, a lian 114 om hi. Laibu sung a thute pen Muhammad in a nuntak lai in a gente a sih khit ciangin kaikhawm in laibu in a bawl uh ahihi. 

Islam Doctrine 5:

1. Pasian khat bek om a, a min pen Allah ahihi.

2. Vantungmi Gabriel pen vantung mite a makaipi hi in Muhammad kiangah kilang hi. Vantung mi a kihawl Satan leh Dawite om hi.

3. Pasian thu: Pasian humop 4 om a, tua te pen; 

 (i). Torah, Moses laibu (Gen. -Deut). (ii). the Zabur, Late, (iii). the Injil, Topa Jesu laibu te (iv). the Quran. Hih laibu te khempeuh ah Quran thupi pen a, laibu dang te khempeuh kingakna bulpi ahihi. 

4. Mohammad: Quran ah Allah kamsang mi 28 om uh a, tua te pen; Adam, Noah, Abraham, Moses, David, Jonah, Topa Jesu.....etc. Hih kamsang te khempeuh lakah Mohammah a thupi pen ahihi. 

5. Hun tawpna: Ni tawpni ciangin misi te tho kik ding a, Allah in thukhen ding a, vantung gam leh hell gam om dinghi. Hell pen Allah leh Muhammad a umlo te tunna ding ahihi

Comments

Popular posts from this blog

ZRA EC leh PDF Zoland kamuhna: Rev.Dr.Pau Khan Khai (DD., LHD)

RC (Roman Catholic - Lai Siangtho tawh kisai hilhcianna

KAMSANG ZUAUTHEITE(ZUAU THUHILH SIATE - REV.DR.DO SUAN MUNG (D.D)